Yeniköy’ü kuranlar, bugün Yeniköy’de yaşayan insanların ataları, yani dedeleridir. Şiran yöresine 18. yüzyılın başlarından itibaren gelip yerleşmeye başlamışlardır.

Şiran Kaymakamlığı tarafından hazırlanan "Köylerin Tanıtımı" adlı kitaba göre Osmanlı kayıtlarında Yeniköy ismine rastlanmaz. Bölgeye gelen ilk aileler, kabile (boy) olarak Şehoğulları’dır (Şıhlılar). Arkasından Eseyingiller, daha sonra da diğer aileler gelmiştir. (Eseyingiller de Şıhlılar gibi Seyit kökenlidir.) Bunu da ancak soyağaçlarını izleyerek yaklaşık bir hesap yaptığımızda, 200 ila 250 yıllık bir geçmişimiz olduğunu söyleyebiliriz.

Yeniköy’ü kuran insanlar, Doğu Anadolu bölgesinden ve İran Horasan’dan gelerek zor ve çileli bir yolculuktan sonra önce Yeniköy’ün kuzeyinde yer alan tarihi Katırcı Yolu’nun üstündeki yüksek dağlarda bulunan Çiçekli Çayır’ın üstündeki Soğuk Pınar’a yerleşmişlerdir. Her boyun ayrı çileli bir geliş öyküsü vardır.

Tarih kitaplarına baktığımızda, gerçekten de Alevi Türkmen toplulukları üzerinde çok büyük baskılar ve sindirmeler yaşandığını görüyoruz. Şunu rahatlıkla ve inanarak söyleyebiliriz ki atalarımız da, aynen Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed Mustafa’nın torunu Hz. Hüseyin’in karşılaştığı gibi, “Ya biat et ya ölüm!” baskısıyla yüzleşmişlerdir. Fakat Hz. Hüseyin nasıl ki dedesi ve babasının inançlarından zerre kadar taviz vermemişse, bizim dedelerimiz de kendi inançlarından, gelenek ve göreneklerinden, kısacası onurlu yaşamlarından asla taviz vermemiştir. En yakınlarını kaybetmelerine rağmen bu yoldan dönmemişlerdir.

Bunu rahatlıkla söyleyebiliriz; nitekim Kırşehir Şeriat Mahkemesi’nde idamla yargılanan Hacı Bektaşi Veli postnişini Hamdullah Çelebi’nin tavırlarına ve mahkemede muhatap olduğu sorulara baktığımızda o yılların şartlarını daha iyi anlayabiliriz.

Yaşanılan dönemin zorlukları göz önüne alındığında, dağların yamaçlarını mekân seçmeleri ve nesiller boyu aktarılan bilgiler dikkate alındığında, çoğu ailenin mezhep baskılarından ve dönemin politik baskılarından kaçarak saklanacak yer aradığı görülür. Bu nedenle Yeniköy’ün kuzeyindeki dağlara ve ardından Kapılıyurt’a yerleşmişlerdir.

Yeniköy’e gelen kabileler (aileler) birbirinden bağımsız olarak farklı zaman dilimlerinde gelmişlerdir. Şıhlılar Soğuk Pınar’a, Karamollalar önce Galis’e (Galis, Kirazmata, bugünkü adıyla Selimiye ile Ayana arasında bir yermiş) yerleşmiştir. Aynı mezhepten olmanın verdiği sıcaklık, güven ve korunma içgüdüsü ile birbirlerine çok kısa zamanda kaynaşmışlar; kız alıp vererek aralarında kan bağı oluşturmuşlardır. Acılarda ve sevinçlerde birlikte olmuş, dışarıdan gelecek baskılara karşı beraberce göğüs germeyi başarmışlardır. Zamanla dağlardan inerek bugünkü Yeniköy’ün bulunduğu yere yerleşmişlerdir.

Dağlarda bağımsız yaşayan gruplar, zamanla merkezileşme (birlikte yaşama) ihtiyacı duyarak aşağıya inmiş ve Yeniköy’ü kurmuşlardır. Bu süreç içerisinde özellikle Şıhlılar ikiye bölünmüş; kardeşlerden biri Kırıntı’ya yerleşmiştir. Kırıntı ile Yeniköy aynı dönemlerde kurulmuş, halkının çoğu akraba olan iki köydür.

Yeniköy’de konuşulan dil Azeri lehçesidir. (Örnek: gelirim, gidirim) Bazı gruplar köye sonradan katılmıştır. Bunlar; Şefelliler ve Selviler’dir. Yeniköy’ün kurulup gelişme süreci 18. yüzyıl boyunca ve 19. yüzyılın ilk yarısına kadar devam etmiştir. Yani başlangıçta Şıhlılarla başlayan, Eseyingillerle devam eden süreç; Karamollalar, Şefelliler, Badıllılar ve Selvilerle son bulmuştur.

Sonuç olarak, Yeniköy’e yerleşen ailelerin tamamı Türkmen kökenlidir.

Not: Burada düzeltilmesini veya eklenmesini istediğiniz bir bilgi olduğunda lütfen bizimle paylaşın. Amacımız doğrularda buluşmaktır.